- Γράφει η Μαίρη Ε. Μπιμπή
Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν την παχυσαρκία πρόβλημα αισθητικής. Η ιατρική και επιστημονική κοινότητα την έχει χαρακτηρίσει, μεταξύ άλλων, διαταραχή συμπεριφοράς. Γεγονός είναι ότι, η παχυσαρκία είναι ένα πολυδιάστατο ιατρικό ζήτημα που σαφώς επηρεάζεται από γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Κι ενώ έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε ότι οι επιπτώσεις του πλεονάζοντος βάρους αφορούν πρωτίστως στο άτομο με παχυσαρκία και δευτερευόντως το κοινωνικό κράτος, παραγνωρίζουμε ότι αποτελεί μια πραγματική πρόκληση για τα συστήματα υγείας.
Πολυάριθμες μελέτες έχουν τεκμηριώσει ότι τα παχύσαρκα άτομα έχουν μικρότερο προσδόκιμο ζωής, καθώς εκδηλώνουν πολλές χρόνιες παθήσεις και επιπλοκές που απορρέουν από το περιττό βάρος, όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, το άσθμα, η αρθρίτιδα, ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Οι κίνδυνοι…
Σύμφωνα με μελέτη που έγινε στο Σιατλ των ΗΠΑ, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο τόσο τροχαίου ατυχήματος όσο και σοβαρού τραυματισμού του ατόμου σε περίπτωση που όντως εμπλακεί σε τροχαίο, είτε ως οδηγός είτε ως συνεπιβάτης. Επίσης, οι πιθανότητες οποιουδήποτε άλλου τραυματισμού (όπως πτώση, διάστρεμμα, κάταγμα, εξάρθρωση) είναι 15% αυξημένες για τα υπέρβαρα και 48% για τα παχύσαρκα άτομα.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2012 στο επιστημονικό περιοδικό Urology, έδειξε ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς είναι επιρρεπείς στην εκδήλωση λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος, ενώ άλλη έρευνα που δημοσιεύθηκε την ίδια χρονιά στο Arthritis and Rheumatism κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα άτομα με αυξημένο Δείκτη Μάζας Σώματος εκδηλώνουν συχνότερα εκφύλιση μεσοσπονδύλιων δίσκων.
Η παχυσαρκία είναι, όμως, και μια επικίνδυνη κατάσταση ιδιαίτερα για τις γυναίκες που σε περίπτωση κύησης κινδυνεύουν να εκδηλώσουν σοβαρές επιπλοκές οι ίδιες και τα κυοφορούμενα έμβρυα, όπως διαβήτη κύησης, εκλαμψία, καισαρική τομή, πρόωρο τοκετό και μακροσωμία.
Ακόμα, η χειρουργική αντιμετώπιση των παχύσαρκων ασθενών είναι δυσκολότερη λόγω του πλεονάζοντος βάρους, ενώ και η ανάρρωση τους διακυβεύεται από την συχνότερη εμφάνιση μετεγχειρητικών επιπλοκών. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2011 στο Archives of Surgery έδειξε ότι η παχυσαρκία αυξάνει κατά 60% τον κίνδυνο εκδήλωσης λοίμωξης στο σημείο της χειρουργικής τομής. Επίσης, οι ασθενείς με υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος απαιτούν περισσότερες ημέρες νοσηλείας στο νοσοκομείο.
Αλλά τα παχύσαρκα άτομα τείνουν να κάνουν και συχνότερη χρήση των ιατρικών υπηρεσιών σε εξωνοσοκομειακή βάση. Επισκέπτονται συχνότερα γιατρούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και συνταγογραφούνται συχνότερα φαρμακευτική αγωγή για άμεσα και έμμεσα προβλήματα με την παχυσαρκία.
“Καπέλο” 30%
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι το άμεσο κόστος των παχύσαρκων ατόμων για τα συστήματα υγείας είναι τουλάχιστον 30% υψηλότερο από αυτό των ανθρώπων με φυσιολογικό βάρος, σύμφωνα με εκτίμηση που δημοσιεύθηκε το 2011 στο Obesity Review.
Ωστόσο η παχυσαρκία συνεπάγεται και μια άλλη λιγότερο ορατή, από το ευρύ κοινό, επιβάρυνση στα συστήματα υγείας. Το 2012 έκθεση του NYC Health and Hospitals Corporation, έδειξε ότι τα νοσοκομεία υποχρεώνονται σε ανανέωση ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού για να μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τους παχύσαρκους ασθενείς τους. Νοσοκομεία και ιδιωτικά ιατρεία στη Νέα Υόρκη προχώρησαν τη συγκεκριμένη χρονιά σε βελτιώσεις του εξοπλισμού τους ώστε να είναι πιο φιλικές οι υποδομές στους άτομα με πλεονάζον βάρος, δαπανώντας για παράδειγμα 650.000 δολάρια για νέα ακτινολογική μονάδα, 33.000 δολάρια για χειρουργικό τραπέζι, 22.500 δολάρια για κρεβάτι κατάλληλο για παχύσαρκους ασθενείς και 5.500 δολάρια για αναπηρικό αμαξίδιο ικανό να χρησιμοποιηθεί στη μεταφορά ατόμων με υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος.
Το 2007 μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό American Journal of Roentgenology, αξιολογώντας την επίπτωση της παχυσαρκία μόνο στις Ακτινολογικές Μονάδες κατέληγε στο εξής συμπέρασμα: Το σωματικό βάρος του ατόμου και η διάμετρος του σώματος καθορίζουν ποια απεικονιστική τεχνική είναι κατάλληλη για την διάγνωση του εκάστοτε ιατρικού προβλήματος. Οι διαστάσεις της ακτινολογικής μονάδας πρέπει να είναι τέτοιες που να μπορεί να χωρέσει το σώμα (π.χ. στο κρεβάτι του Αξονικού ή Μαγνητικού Τομογράφου) αλλά και να διασφαλίζεται ο ενδελεχής έλεγχος του σημείου προς αξιολόγηση. Η παχυσαρκία αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη διενέργεια ακτινολογικού ελέγχου, ενώ τα άτομα με πλεονάζον βάρος απαιτούν υψηλότερες δοσολογίες σκιαγραφικών υγρών και πολλές φορές και γενική αναισθησία αφού τείνουν να εκδηλώνουν κλειστοφοβικές τάσεις κατά τη διενέργεια τέτοιου είδους εξετάσεων.
Και οι προσαρμογές δεν σταματούν εκεί. Τα νοσοκομεία στις ΗΠΑ εδώ και αρκετά χρόνια δαπανούν ετησίως εκατομμύρια δολάρια για ανακατασκευές κτιριακών υποδομών (μεγαλύτερα δωμάτια, τουαλέτες, εξεταστήρια, κλινοσκεπάσματα, αναβατόρια, χειρολαβές, κ.ά.) ώστε να είναι σε θέση να διαχειριστούν με ασφάλεια τους παχύσαρκους ασθενείς, τόσο για την υγεία των ιδίων των πασχόντων αλλά και την προστασία του ιατρο-νοσηλευτικού προσωπικού.
Η φροντίδα ενός ασθενή με πολύ υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος συνεπάγεται κινδύνους και για τους γιατρούς/χειρουργούς και νοσηλευτές. Το 2011 δημοσκόπηση που έγινε για λογαριασμό της Αμερικανικής Εταιρείας Νοσηλευτών έδειξε ότι το 62% των 4.600 νοσηλευτών του δείγματος φοβόταν ότι θα υποστεί κάποια μυοσκελετική βλάβη εν ώρα εργασίας λόγω της διαχείρισης ασθενών με πλεονάζον σωματικό βάρος. Πάνω από τους μισούς απάντησαν, επίσης, ότι τους τελευταίους 12 μήνες είχαν βιώσει μυοσκελετικό πόνο ως απόρροια του σωματικού κόπου που κατέβαλαν εν ώρα εργασίας. Εξάλλου το 64% του δείγματος ανέφερε ότι χρειαζόταν να σηκώσει τον ασθενή, καθώς πάνω από το 50% του χρόνου δεν υπήρχε διαθέσιμος εξοπλισμός για την διαχείριση του σωματικού βάρους του ασθενή.
Εξάλλου, μια προηγούμενη μελέτη, δημοσιευμένη το 2009 στο The Online Journal of Issues in Nursing, είχε δείξει ότι νοσηλευτές, τεχνολόγοι και λοιπό βοηθητικό προσωπικό νοσοκομείο και διαγνωστικών κέντρων κινδυνεύουν από κάθε είδους τραυματισμό, κατά την μεταφορά και φροντίδα των παχύσαρκων ασθενών για να πλυθούν, να ντυθούν και να υποβληθούν σε κάποια εξέταση. Κι ενώ, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία, το ανώτατο επιτρεπόμενο βάρος που μπορεί να σηκώσει το νοσηλευτικό προσωπικό κατά περίπτωση είναι τα 15,9 κιλά, πολλοί νοσηλευτές στις ΗΠΑ καθημερινά καλούνται να σηκώσουν πολλά περισσότερα κιλά, αν σκεφτεί κανείς ότι μόνο το κάτω άκρο ενός ασθενή μπορεί να αντιστοιχεί στο 16% του συνολικού του σωματικού βάρους.
Κι αν όλα τα προαναφερόμενα στοιχεία μοιάζουν να μην αφορούν άμεσα την Ελλάδα, αρκεί να σκεφτούμε ότι σύμφωνα με στοιχεία του 2011 οι ΗΠΑ κατατάσσονταν δεύτερες μετά την χώρα μας στον κατάλογο των 33 ανεπτυγμένων κρατών με τα πιο παχύσαρκα παιδιά, παγκοσμίως. Κι αν επαληθευτούν οι σημερινές προβλέψεις που θέλουν το 2030 το 86,3% των ενηλίκων να είναι υπέρβαροι και το 51,1% παχύσαρκοι, τότε και το ελληνικό σύστημα υγείας, ιδιωτικό και δημόσιο θα βρεθεί αντιμέτωπο με τα ορατά και κρυφά κόστη της παχυσαρκίας.
- Η Μαίρη Ε. Μπιμπή είναι συντάκτρια Υγείας στο in.gr
